Kolor, pigment oraz budowa okrywy włosowej myszy
BUDOWA WŁOSA
Okrywa włosowa myszy dzieli się na dwa typy sierści:Włosy okrywowe - overhairs - (około 20% futra), które dzielą się na:
- włosy ochronne (guard hairs/monotrichs)
- włosy pośrednie (awls) - które nie posiadają zwężenia, są też grubsze niż włosy ochronne. Są krótsze niż włosy ochronne i dłuższe niż podszerstek. Pomagają w izolacji i chronią podszerstek przed np. wilgocią.
- włosy giętkie (auchene) - są to dość rzadkie włosy, budową prawie identyczne do ochronnych. Posiadają jedno zwężenie powoduje “zagięcie” włosa. Pełnią takie same funkcje jak włosy ochronne.
Warstwa podszerstka - underhairs - (większość okrywy włosowej) z kolei dzieli się na dwa rodzaje futra:
- podszerstek (underhair)
- zygzaki (zigzag)
Pod kątem struktury, wszystkie włosy są dość podobne. W centrum znajduje się rdzeń otoczony wąską korą, a tę następnie opłata cienka kutykula. Włosy przy nasadzie oraz końcówce są twarde oraz nie posiadają rdzenia, którego brakuje również w niektórych zwężeniach. Komórki rdzenia są poukładane poprzecznie, odseparowane od siebie granulkami melaniny.
We włosach okrywowych komórki rdzenia formują się w rzędy od trzech do pięciu przegród. W włosach zygzak przeważnie rdzeń tworzy pojedynczą przegrodę. Granulki pigmentu występują zarówno w rdzeniu jak i korze, jednak większość melaniny znajdziemy w rdzeniu.
Włos powstaje w mieszku włosowym, który jest uwypukleniem w skórze właściwej. Bezpośrednio pod skórą właściwą tworzy się zgrubienie, które rozwija się w brodawkę włosową. Otaczająca część wgłobienia zaczyna tworzyć cebulkę włosa. Melanocyty dojrzałego mieszka włosowego przedostają się do cebulki włosa podczas całego tego procesu i w trakcie dojrzewania wydzielają granulki pigmentu (melanosomy) do kory oraz rdzenia włosa. Granulki osadzają się poprzez całą fazę wzrostu włosa (około 17 dni), a proces ten znany jest jako anagen, posiadający sześć pod etapów.
Zmiany w mieszku włosowym
Zdjęcie (c) The Coat Color of Mice by Willys K. Silvers
Zmiany w dystrybucji melaniny
WZROST MYSZY
Mysz nie rodzi się automatycznie posiadając pigment tam, gdzie powinien być - podobnie jest z włosami. Noworodki myszy są ślepe, różowe oraz nagie. W trakcie życia myszy ich ubarwienie oraz okrywa włosowa zmienia się. Pigment pojawia się już w pierwszych czterech dniach życia, lecz największe zmiany następują dopiero w dniach 4-6 - tuż przed pojawieniem się pierwszych włosów na ciele myszy. W niektórych przypadkach, znając genotyp rodziców, możemy w tym wieku ocenić jakiej odmiany będzie nasza mysz. Około 7 dnia życia myszy pojawia się pierwsza sierść. Przebijając się przez suchy naskórek, na ciele myszy pojawia się charakterystyczny w tym wieku łupież, a potocznie myszy w tym wieku nazywa się “łupieżątkami”. Pełny wzrost sierści kończy się 10 dnia, ale okrywa włosowa przechodzić będzie sporo zmian. Cała faza wzrostu włosa trwa 17 dni i przez ten okres melanocyty (granulki pigmentu) wędrują wciąż w ciele myszy.
Pigmenty, które rozróżniamy w sierści myszy to:
- feomelanina (barwnik żółty) - znajdująca się tylko we włosach oraz melanocytach mniszka włosowego
- eumelanina (barwnik czarny lub brązowy) - którego obecność znajdziemy też w oczach, ogonie, stopach, skórze uszu.
Okrywa włosowa przechodzi zmiany nawet do 4-5 miesiąca życia. Cały okres zmian w kolorze sierści nazywamy “wybarwianiem się”. Różne fazy linienia myszy jak i zmiany w granulkach pigmentu sprawiają, że najlepiej jakość koloru myszy jest oceniać po ukończeniu trzeciego miesiąca. Pheomelanina też dużo dłużej wybarwia się niż eumelanina.
Co warto wiedzieć, to że w hodowli myszy wychodzimy od najbardziej bazowego umaszczenia agouti (A) (posiada zarówno granulki feomelaniny jak i eumelaniny), na który będą wpływały różne geny. Wpływają one na dystrybucję tych barwników, a czasami usunięcie jednego lub obu z nich.
Rodzaje melaniny - feomelanina oraz eumelanina
Melanina a barwa włosa
Artykuł napisany przez Kalinę Koriat na potrzeby SHG
Źródła:https://www.jstor.org/stable/1378026
Chase, H.B., Rauch, H., and Smith, V.W.: Critical stages of hair development and pigmentation in the mouse. Physiol. Zool. 24: 1-8, 1951.
http://www.informatics.jax.org/wksilvers/index.shtml
http://www.informatics.jax.org/greenbook/chapters/chapter21.shtml
http://www.informatics.jax.org/greenbook/chapters/chapter13.shtml
Searle, A.G.: Comparative Genetics of Coat Colour in Mammals, Logos Press, London, 1968a.